Home - Inhoud - Soefiverhaal - 24 - Column 26 - Archief - DB-week 17 - red. BOEKBESPREKING OP NIEUW-DENNENDAL.NL

WEEK 20 NO. 25 (14 mei)

INTERACTIE: Vanaf eind oktober zijn opgenomen de rubrieken DAGBOEK & PRIKBORD en COLUMN & POËZIE, via redactie te vullen door sitebezoekers. De site staat daarmee in principe open voor iedereen. Bij het ontbreken van bijdragen springt de redactie in. Graag ondertekening met naam en toenaam, en - naar keuze - e-mailadres en maatschappelijke identiteit. Ook een fotootje behoort tot de mogelijkheden. Een sleutelwoord of kopje is handig. Plaatsing van het dagboek gebeurt naar dag van ontvangst/lezing, voor de column is in principe de vrijdag gereserveerd. De plaatsing kan op zich laten wachten door technische problemen, afwezigheid van de muze, vakantie e.d. en andere omstandigheden

ONDERWERPEN: De column- ruimte bij nieuw-dennendal.nl kan vrij worden gewijd aan ieder mogelijk onderwerp: van politiek tot cultuur tot psychologie tot spiritualiteit, tot integratie van dat alles. Verdieping en reflectie zouden mooi zijn. Ook poëzie en boekbesprekingen zijn mogelijk. Zie verder hetgeen onder Dagboek wordt vermeld. Bijdragen met commerciële intenties worden niet opgenomen. Vanzelfsprekend blijft de redactie verantwoordelijk. Er geldt in principe een maximum van 500 woorden, met een minimum van 350. Eventueel wordt over de vorm ge-emaild. Dagboekinzendingen svp mailen onder 'dagboek', columns onder 'column'.

BOEKBESPREKING: DE MOED OM TE ZIJN Paul Tillich (1886-1965)

Soms zijn er boeken die je leven lijken te veranderen. Tijl Uilenspiegel was zo'n boek, en Dik Trom - om maar niet te spreken van de Dharma Schooiers van Kerouac en De Trip van Tom Wolfe. Over Ken Wilbers boeken heb ik op de site op diverse plaatsen uitvoerig uitgeweid. Ik dacht eigenlijk dat er qua leeservaring, op het esoterische vlak, niet zoveel meer te beleven zou zijn na Wilber, maar dat viel mee. Pierre Hadots 'Filosofie als een manier van leven' (in vertaling Ambo/Anthos - 2003, oorspronkelijk Editions Gallimard - 1995) had me onlangs toch weer aardig bij de strot. En de afgelopen weken was er De Moed Om Te Zijn, van Paul Tillich. Ik heb er in de dagboekjes al enkele malen naar verwezen. Tillich neemt de lezer in zijn gebundelde lezingen mee op een vlucht die soms duizelig maakt van de abstracties - en mij herhaaldelijk dwong hele alinea's opnieuw te lezen met een gevoel van 'waar heeft ie het in godsnaam over', 'waar zit ie'. Maar bij nadere beschouwing bleek het steeds weer te kloppen, en lag het probleem simpel bij mijn tekortschietende contextuele kennis. (Er wordt nogal wat belezenheid op filosofisch terrein voorondersteld: Socrates/Plato, Stoa, Augustinus, Luther, Descartes, Schelling, Nietzsche, Sartre, het is eigenlijk onmogelijk Tillich te lezen als je bij die namen geen associaties krijgt.) Waar Wilber het spel meestal in de breedte speelt en als een docent te werk gaat, met een overdaad aan wetenschappelijke introducties, wordt bij Tillich geen woord verspild en wordt de lezer genadeloos in het diepe gegooid. Het is van het begin tot het einde koorddansen. De hele bundel draait om kernbegrippen als moed, angst, dood, zinloosheid, noodlot, schuld, verdoemenis, geloof, vertrouwen, aanvaarding en dergelijke. Tillich was een protestants predikant, en de rechtlijnigheid en de soberheid van het protestantse geloof zijn onontkoombaar. Centraal staat de Angst. Tillich moet er op de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog een flinke dosis van mee gekregen hebben. Angst voor de dood, angst voor de zinloosheid en het noodlot, angst voor schuld en verdoemenis. Angst kan overwonnen worden door Moed, maar kan niet worden vernietigd, gereduceerd of geprojecteerd. Angst moet worden (h)erkend en geïntegreerd in de Moed om te Zijn, te weten de moed om zichzelf te zijn en de moed om onderdeel van een geheel te zijn. Met de God van het Middeleeuwse rooms-katholicisme heeft de protestant Luther afgerekend. God is door hem uit het instituut kerk gehaald en ontfutseld aan de almacht van de geestelijken, aldus Tillich. Luther heeft Hem teruggegeven aan het individu, als een persoonlijke ervaring. Nietzsche maakte Luthers karwei af door de God van de kerk en de theologie dood te verklaren. God als object tegenover de subjectieve gelovige, was zelf tot subject geworden, en daarmee gedegradeerd tot een manipulatieve tiran. Na Nietszche vierden atheïsme en existentialisme hoogtij. Het was de periode van de Moed om Zichzelf te Zijn op het scherp van zinloosheid en noodlot. In de laatste hoofdstukken rondt Tillich het verhaal af, de titels spreken voor zich: de macht van het zijn als bron van de moed om te zijn; de mystieke ervaring en de moed om te zijn; de ontmoeting tussen God en mens, en de moed om te zijn; schuld en de moed om te aanvaarden dat men aanvaard wordt; het noodlot en de moed om te aanvaarden dat men aanvaard wordt; absoluut geloof en de moed om te zijn; de moed om te zijn als sleutel tot het zijn-zelf; het niet-zijn als toegang tot het zijn; het theïsme overwonnen; de God boven de God en de moed om te zijn. Voor mij legde Wilber de bal op de stip, Tillich schoot hem vervolgens in, de keeper stond machteloos: Paul Tillich, De Moed om te Zijn, over de menselijke persoonlijkheid en de zin van het bestaan - 1955/2004, Erven J. Bijleveld, Utrecht. HG