HOME - INHOUD - TERUG - VOLGENDE EEN MOOIE SNEEUWBAL: 8.3: Dennendal als panacee

Op groep-4: elf meisjes en vrouwen

Om de authenticiteit van de gehandicapte Tonkens weidt uitvoerig uit over de psychologie van Dennendal. Ze noemt Laing, Szasz en Marcuse, die alle drie ongeveer hetzelfde signaleerden: 'In een ongezonde maatschappij zijn degenen die gek van de maatschappij worden nog een beetje gezond. Maar degenen die nergens last van hebben zijn waarschijnlijk door aanpassing aan de krankzinnige wereld zelf krankzinnig geworden' (Tonkens: 62). Ze typeert daarmee de maatschappijkritiek van de beginjaren '70 in de kern. Met name voor Szasz was de traditionele psychiatrische inrichting een voorbeeld van een instelling met een ongezonde gekmakende werking, waar de bureaucratie 'de functionaris' voortbrengt, iemand wiens authenticiteit overwoekerd wordt door de waan van het alledaagse fascisme. Marcuse trok deze lijn door naar het instituut in het algemeen, of het nu het gezin, de school, de universiteit, de kerk of het bedrijfsleven was: de 'orde' met zijn 'patriarchische structuur' was niet alleen verdacht en moest kritisch gevolgd worden op de effecten van bureaucratisering en hospitalisering, ze was verwerpelijk. Dennendal kwam deels in drie jaar tijd tweemal prominent in het nieuws omdat de 'normale' maatschappij in de tweede helft van de jaren zestig in een ernstige identiteitscrisis was komen te verkeren. Die crisis schiep ruimte voor vernieuwing en creativiteit, maar ook chaos. In hun onzekerheid zochten de maatschappijcritici soelaas bij 'de zwakzinnige', een metafoor voor 'de gek'. Hun conservatieve tegenstrevers deden in wezen hetzelfde, maar bij hen leidde dit tot het omgekeerde: repressie. De elf diepgestoorde meisjes en vrouwen van groep-4 hadden iets kostbaars wat de 'normalen' verloren hadden: authenticiteit, integriteit, oprechte emotionaliteit: een 'onvervreemdbaar zelf' dat dicht stond bij de 'boeddha-natuur'. In dat licht was de ontruiming dan ook gericht tegen de gehandicapte zelf, niet tegen zijn verzorger.