Home - Inhoud - Column - 17 - Column/Poëzie 19 - Archief - DB-week 10 - red. COLUMN OP NIEUW-DENNENDAL.NL

WEEK 10 NO. 18 (6 maart)

INTERACTIE: Vanaf eind oktober zijn opgenomen de rubrieken DAGBOEK & PRIKBORD en COLUMN & POËZIE, via redactie te vullen door sitebezoekers. De site staat daarmee in principe open voor iedereen. Bij het ontbreken van bijdragen springt de redactie in. Graag ondertekening met naam en toenaam, en - naar keuze - e-mailadres en maatschappelijke identiteit. Ook een fotootje behoort tot de mogelijkheden. Een sleutelwoord of kopje is handig. Plaatsing van het dagboek gebeurt naar dag van ontvangst/lezing, voor de column is in principe de vrijdag gereserveerd. De plaatsing kan op zich laten wachten door technische problemen, afwezigheid van de muze, vakantie e.d. en andere omstandigheden

ONDERWERPEN: De column- ruimte bij nieuw-dennendal.nl kan vrij worden gewijd aan ieder mogelijk onderwerp: van politiek tot cultuur tot psychologie tot spiritualiteit, tot integratie van dat alles. Verdieping en reflectie zouden mooi zijn. Ook poëzie en boekbesprekingen zijn mogelijk. Zie verder hetgeen onder Dagboek wordt vermeld. Bijdragen met commerciële intenties worden niet opgenomen. Vanzelfsprekend blijft de redactie verantwoordelijk. Er geldt in principe een maximum van 500 woorden, met een minimum van 350. Eventueel wordt over de vorm ge-emaild. Dagboekinzendingen svp mailen onder 'dagboek', columns onder 'column'.

COLUMN: ANTIPSYCHIATRIE

Hans Grimm op reünie

Gisteren promoveerde Gemma Blok in de Lutherse Kerk aan de Singel (Amsterdam) op 'Baas in Eigen Brein', een proefschrift over de 'antipsychiatrie' in Nederland (1965-1985). Ik was wat laat en de promovenda stond al achter de katheder toen ik binnenkwam. Mijn gezelschap - ik was naar de bijeenkomst gekomen op uitnodiging van een oude vriendin die Gemma goed kent - was al gezeten. De Lutherse kerk is zo'n typische Amsterdamse - zeventiende-eeuwse? - kerk, met veel hout in het plafond, robuuste pilaren en warmbruine lambriseringen. Hoewel er veel ramen zijn en er veel licht naar binnen komt, is het er toch een beetje schemerig. Het licht verdrinkt als het ware in de leegte. Gemma was bezig met de inleiding: 'De term 'antipsychiatrie' is eigenlijk misleidend, omdat het niet zozeer ging om een beweging 'tegen' de psychiatrie, als wel om een beweging ter verbetering en intensivering van de psychiatrische zorg. De termen 'kritische psychiatrie' dekken de lading beter.' Ik zie Inge Mans, publiciste en verbonden aan het Trimbos-instituut, half verscholen achter een pilaar. Haar blauwe jas steekt fel af tussen de overwegend grijsbruine tinten van de kerkgangers. Arend Jan Heerma van Voss - als journalist gespecialiseerd in de geestelijke gezondheidszorg en voor het proefschrift door Gemma geïnterviewd - schuifelt binnen. Donderrood overhemd. Hij zou zo een kerkenzakje kunnen doen rondgaan. Gemma is klaar met haar inleiding. De professoren - opponenten, promotors, rector-magnificus - komen door het gangpad naar voren, allemaal gehuld in een zwarte mantel, met op het hoofd zo'n malle afgeplatte steek, voorafgegaan door iemand met een staf. Het lijkt nog het meest op een katholieke processie - een merkwaardig fenomeen in een Lutherse kerk. Iedereen staat op. (Ik heb dit wel eerder meegemaakt en de lezer ongetwijfeld ook wel, maar het ritueel is zo absurd en komisch dat het zonde zou zijn het niet te beschrijven.) Gemma verdedigt haar proefschrift met verve tegen de kritiek van historicus James Kennedy en anderen. Vertrouwd jargon - klinische psychiatrie, intramurale zorg - en namen als Foudraine, Laing, Szasz passeren de pilaren en nestelen zich achter mijn hoornvlies. Ze constateert dat in het begin van de jaren '70 binnen iedere zichzelf respecterende psychiatrische inrichting wel sprake was van een streven naar het opzetten van een therapeutische gemeenschap. Er klikt onmiddellijk bij mij iets. 'Aha', we stonden op Dennendal niet alleen. Nee, natuurlijk niet - je weet het wel, maar de bevestiging hoe breed de beweging was en hoe dun de scheidslijnen waren tussen zwakzinnigenzorg, psychiatrie en de veel bredere communebeweging en subcultuur, geeft altijd weer een schok. Een van de opponenten serveert het proefschrift af als onwetenschappelijke journalistiek. Mijn gezelschap komt onmiddellijk in verzet. Ze kan de opponent, een godsdienstpsycholoog, duidelijk wel de nek omdraaien. Gemma verweert zich dapper, maar kan de indruk niet helemaal wegnemen dat er iets aan haar wetenschappelijke benadering schort. (Een van de punten van kritiek geldt de titel van het proefschrift: 'Baas in eigen brein' - volgens de opponent een voorbeeld van journalistiek 'effectbejag'. Gemma wijst er op dat de term veelvuldig gebruikt werd in de jaren '70, maar het verweer is niet geheel overtuigend. 'Baas in eigen brein' lijkt een variatie te zijn op 'baas in eigen buik', de Dolle Mina-slogan die wél kenmerkend was voor de periode.) De dialoog wordt abrupt afgebroken door de dame met de staf: 'hora est' of zoiets - mijn latijn is niet wat het wezen moet (geen academische opleiding: dat heb je er nou van, je zult er nooit echt bijhoren). Gemma krijgt haar titel. We kopen haar proefschrift bij Scheltema & Holkema (24,95 euro) en gaan koffie drinken op het Spui, tegenover het Lieverdje. Antirookmagiër Robert-Jasper Grootveld houdt er een kuche-kuche-happening en roept Klaas aan. Hans Grimm