Home - Inhoud - Kritiek-31 - Column 33 - Archief - DB-week 39 t/m 40 - red.
VERSLAG OP NIEUW-DENNENDAL.NL		 WEEK 40
NO. 32
01 okt.
INTERACTIE:
Vanaf eind oktober 2003 zijn opgenomen de rubrieken DAGBOEK & PRIKBORD en COLUMN, via redactie te vullen door sitebezoekers. Bij het ontbreken van bijdragen springt de redactie in. Graag ondertekening met naam en toenaam, en eventueel e-mailadres. Ook een fotootje behoort tot de mogelijkheden. Een sleutelwoord of kopje is handig. Plaatsing van het dagboek gebeurt naar dag van ontvangst, voor de column is in principe de vrijdag gereserveerd. De plaatsing kan op zich laten wachten door technische problemen, afwezigheid van de muze, vakantie e.d.
ONDERWERPEN:
De column- ruimte bij nieuw-dennendal.nl is bij uitstek gewijd aan het Vrije Woord. Ze kan worden gewijd aan ieder mogelijk onderwerp: van politiek, psychologie en spiritualiteit tot poëzie en boekbespreking. Vanzelfsprekend blijft de redactie verantwoordelijk.
Er geldt in principe een minimum van 350 en een maximum van 500 woorden, maar uitzonderingen zijn mogelijk. Eventueel wordt over de vorm ge-emaild.
Dagboekinzendingen svp mailen onder 'dagboek', columns onder 'column'.
DE SLOOP VAN LORENTZ
Door Hans Grimm

Carel Smits werkte van 1976 tot en met 1989 op Dennendal als recreatiebegeleider. Daarna deed hij een opleiding in de filmkunst en sindsdiens is hij actief als cineast. Hij produceerde verscheidene documentaires voor KLOS-TV, een instelling die nauw verwant is/was aan de gezondheidszorg.
Vóór Dennendal was Carel in de psychiatrie werkzaam. Hij begon daarin in 1968 in Voorburg, een rk- instelling bij Vugt (Brabant). Het was nog in de 'traditionele' tijd, met veel oog voor discipline en orde. Denk maar aan One Flew over the Cuckoo's Nest.
Carel was gistermiddag bij me op bezoek. Hij vertelde veel over zijn Dennendal-jaren - ik was daar nieuwsgierig naar - en ik heb hem gedeeltelijk de drie tapes met ruw filmmateriaal laten zien van de NPS, die ik na de Andere Tijden-uitzending van december 2002 kreeg van Godfried van Run.
Carel vulde gaten op die na het lezen van het jubileumboek Om het Geluk van de Zwakzinnige, gepubliceerd in '94, waren overgebleven. Hij vertelde over de periode-Bakker, de Dennendal-directeur die na de ontruiming de puinhoop mocht opruimen - en daar redelijk wel in slaagde. Vervolgens kwamen Ben Princen, Van de Siepkamp - die eerst paviljoenshoofd van Lorentz was - en Van Veen, maar dan zitten we al in de jaren '90. Ook Ton Steers fungeerde nog kort als directeur, tussen Bakker en Princen in.
Marcelis werkte tot aan zijn pensionering voor Dennendal. Hans Bosscher - ik ben onzeker over de spelling van de naam Bosscher - werkte als assistent van Geert Hesse, en volgde Geert op toen die enkele jaren na de ontruiming afscheid nam. Carel werkte als recreatieleider nauw met Bosscher samen. Ook Henk Rehmeyer was lange tijd een collega van Carel, die net als Rehmeyer in het rijtje dienstwoningen parallel aan het Boerderijlaantje woonde.
Carel kende verder Nora Ton, Ton Peters, Gerrit Beumer, Agaath Schinkel en tal van andere bekende Dennendal-bewoners goed. Hij vertelde dat Ton, die in de tweede helft van de jaren '90 stierf, lange tijd als barman optrad in de Boshut en onder meer drumde met illustere grootheden als Herman Brood en Cuby and the Blizzards.
Carel werkt momenteel aan een speelfilm over de psychiatrie in de jaren '60, deels geënt op zijn eigen ervaringen. Hij zoekt naar een locatie daarvoor en bezocht onder andere inrichtingen in België, waar nog de gebouwen en terreinen bestaan die in de jaren '60 en '70 in Nederland ook gemeengoed waren. (Hij attendeerde me op het bestaan van een boek over gebouwen in de psychiatrische zorg - moet ik nog checken op internet.)
Zoals vermeld in de Dagboeken-serie van 27-07-04 heeft Carel film geschoten van de sloop van Lorentz in 1994 en van de gemeenschap die voor de sloop in het gebouw woonde. Hij registreerde een en ander destijds met de gedachte dat er misschien een documentaire in zou zitten. Dat kwam er tot dusver niet van, maar nu zijn er misschien mogelijkheden. Hij wil geen herhaling van de Andere Tijden-documentaire, maar denkt aan een docu waarin het gebouw Lorentz centraal zou staan, op basis van historische beelden en interviews met mensen die terugblikken. Hij zou dichter willen filmen op de huid van de groepsleiding en zoekt gegadigden voor interviews.
Ik heb Carel de drie NPS-tapes meegegeven ter kopiëring en hij liet een video bij me achter met beelden van de sloop. Het is nog ruw materiaal: veel stille shots van muren, balkons, leuningen, trappenhallen, ramen, kozijnen, de hoge schoorsteen op het dak.
Van 't Hoff was er al niet meer in 1994. Dat was gesloopt tussen 1985 en 1990. Het terrein oogt leeg, bijna een bouwplaats. Maar door de ramen van de bovenverdieping van Lorentz heen staan er de vertrouwde dennenbomen.
De film is vervreemdend door de traagheid van de beelden, maar tegelijkertijd krijgt het paviljoen een eigen gezicht, het wordt een groot en log schip, een bezield wezen. Er gaan minutenlang beelden voorbij van deels lege kamers, wapperende gordijnen, onopgemaakte bedden en ander typisch inrichtingsinterieur. Een enkele keer komen, haast per ongeluk, bewoners en groepsleiders in beeld: de eersten vertrouwd door opvallende mimiek en gebaren, de laatsten merkwaardig herkenbaar door hun 'alternatieve' uiterlijk.
Op de achtergrond is geluid gezet van boormachines en marsmuziek. Ik ben bijna van slag door de film, heb er toch moeite mee. Drieënhalf jaar heb ik door dat gebouw gelopen en met zijn bewoners gespeeld en geworsteld, geprobeerd ervoor te zorgen en van ze te houden. En nu staat het gebouw daar, wat gehavend, maar nog altijd prachtig in zijn architectuur van hout, glas, getrapte daken en balkons. Het lijkt nog honderd jaar mee te kunnen, maar het gaat tegen de grond.
Voor mijn gevoel is er een connectie tussen de beelden van de ontruiming, twintig jaar eerder, en de sloop van '94. Het is net of het corpus delictum moet worden opgeruimd.
De film stopt abrupt ergens op een overloop, voor een dichte deur. De werkelijke sloop van het paviljoen blijft me vooralsnog bespaard.
Carel heeft meer materiaal, maar moet dat nog bewerken voor videoband. (Wordt vervolgd.)
HG