Home - Inhoud - Poëzie - 19 - Column/Poëzie 21 - Archief - DB-week 12 - red. CULTUURKRITIEK OP NIEUW-DENNENDAL.NL

WEEK 12 NO. 20 (19 maart)

INTERACTIE: Vanaf eind oktober zijn opgenomen de rubrieken DAGBOEK & PRIKBORD en COLUMN & POËZIE, via redactie te vullen door sitebezoekers. De site staat daarmee in principe open voor iedereen. Bij het ontbreken van bijdragen springt de redactie in. Graag ondertekening met naam en toenaam, en - naar keuze - e-mailadres en maatschappelijke identiteit. Ook een fotootje behoort tot de mogelijkheden. Een sleutelwoord of kopje is handig. Plaatsing van het dagboek gebeurt naar dag van ontvangst/lezing, voor de column is in principe de vrijdag gereserveerd. De plaatsing kan op zich laten wachten door technische problemen, afwezigheid van de muze, vakantie e.d. en andere omstandigheden

ONDERWERPEN: De column- ruimte bij nieuw-dennendal.nl kan vrij worden gewijd aan ieder mogelijk onderwerp: van politiek tot cultuur tot psychologie tot spiritualiteit, tot integratie van dat alles. Verdieping en reflectie zouden mooi zijn. Ook poëzie en boekbesprekingen zijn mogelijk. Zie verder hetgeen onder Dagboek wordt vermeld. Bijdragen met commerciële intenties worden niet opgenomen. Vanzelfsprekend blijft de redactie verantwoordelijk. Er geldt in principe een maximum van 500 woorden, met een minimum van 350. Eventueel wordt over de vorm ge-emaild. Dagboekinzendingen svp mailen onder 'dagboek', columns onder 'column'.

KRITIEK: Kunst en waarnemer Samenvatting van Ken Wilbers essay over kunstkritiek, dinsdag 21 oktober 1997, One Taste

Filosofie, psychologie en sociologie geven aan dat er 'verschillende wereldbeschouwingen' mogelijk zijn, verschillende manieren om onze ervaringen te categoriseren, te presenteren en te organiseren. Mensen als Jean Gebser, Jürgen Habermas, Michel Foucault, Peter Berger en anderen hebben laten zien dat ten minste onderscheid kan worden gemaakt in archaïsche, magische, mythologische, mentale, existentiële, psychische, subtiele, causale en nondualistische wereldvisies. Dat zijn geenszins de enige mogelijkheden, er komen steeds nieuwe bij. Een ding is zeker, bewust of onbewust hanteert iedereen een context om zijn ervaringen in kaart te brengen. De moderne mens staat bijvoorbeeld ´s ochtends niet op met de gedachte: 'Tijd om op mammoetjacht te gaan.' De meeste mensen gaan hier gemakshalve aan voorbij. Zij zijn tevreden met één landschap. Niettemin is gebleken dat individuen feitelijk het gehele spectrum aan wereldbeschouwingen/ervaringen ter beschikking hebben. Onze geest is in staat ze alle te ervaren, zoals een zaadje in afwachting van water, aarde en zon. (Zie voor de exacte definities van de verschillende visies Gebser of Wilber. Hier wordt volstaan met een korte karakterisering; archaïsch: het fundamentele principe van ordening, de oer-ervaring, los van wil en bewustzijn; magisch-animistisch: een gedeeltelijk samenvallen van subject en object, waarbij bijvoorbeeld bomen en rivieren worden ervaren als hebbende een ziel of eigen subjectiviteit; mythologisch: een pantheon van goden en godinnen, niet als abstracte entiteiten, maar als diep gevoelde krachten; mentaal-rationeel: het 'Cartesiaanse dualisme', subject afgescheiden van object, 'mind' gescheiden van natuur - kunstenaars en anderen hebben de afgelopen driehonderd jaar vaak wanhopig geprobeerd het dualisme van de natuurwetenschappelijke methodologie te boven te komen; het subtiele niveau, met transcendente vormen die als goddelijk worden gevoeld (bijvoorbeeld 'persoonlijke ziel' en 'wereldziel'); causaal: de directe realisatie van leegte, afgrond, het ongeborene, de oorsprong, vormloosheid; nondualistisch: een radicale vereniging van het Vormloze met de Vorm.) De laatste decennia van de vorige eeuw hebben in het teken gestaan van het postmodernisme, een stroming die zich laat definiëren door een breuk met het vooruitgangsdenken en universele bewustzijn van het voorafgaande 'modernisme'. Het postmodernisme is daarnaast 'integraal-aperspectivisch' (terminologie Gebser), en gaat als zodanig uit van een oneindig aantal perspectieven waarvan geen enkele overheersend is. Het 'integrale' duidt op een soort cohesie, eenheid, een gezamenlijke zingeving. Ook het postmodernisme heeft zijn eigen pathologie, 'aperspectivische gekte'. Door de opvatting dat geen enkel perspectief beter is dan een ander kan bijvoorbeeld de nazi-ideologie over één kam worden geschoren met het humanisme. In het postmodernisme is ironie bij uitstek dé plaats geworden om je te verschuilen: zeg het ene, bedoel het andere, en je kunt er nooit van worden beschuldigd een standpunt in te nemen. Omdat verondersteld wordt dat geen enkel standpunt beter is dan een ander, kan men niets van harte onderschrijven, iedere keuze voor een wereld- of levensbeschouwing is laakbaar, het streven naar integriteit en oprechtheid wordt niet zelden bejegend als naief en onthaald op hoon en spot. Dus: elimineer oprechtheid, kies voor cynisme en scepsis; vergeet constructivisme, breek alles af; zoek niet naar diepte, hou je aan het oppervlak; vermijd inhoud, produceer lawaai. Welke wereldbeschouwing zal de contouren van de kunst van morgen dragen? Natuurlijk zullen sommige dingen geheel nieuw en origineel zijn. Maar we weten ook dat de bekende levensvisies (archaïsch, magisch, mythologisch enzovoort) hun invloed zullen laten gelden. Dat zal zeker gelden voor het postmodernisme, maar de avant-garde zoekt als altijd naar nieuwe wegen. Vermoedelijk zal het cul-de-sac van de huidige kunst in de komende decennia het definitieve einde inluiden van het postmodernisme in het algemeen. Er zijn drie nieuwe opties voorhanden die met smart wachten op realisering: subtiel, causaal en nondualistisch. Alle drie zijn transrationeel en transpersoonlijk. Als we ervan uitgaan dat de duizelig makende retorische regressie van zelfreflectie uit het postmodernisme is uitgeput, hebben we de keuze terug te keren naar het onbewuste, irrationele of door te gaan naar het superbewuste, transrationele. Immers, als het persoonlijke is uitgeput, blijft er niets anders over dan het transpersoonlijke. Er is, exact nu, eenvoudig geen andere plek over om naar toe te gaan! Dat de transpersoonlijke wereldvisie beschikbaar is als een groot potentieel tehuis betekent niet dat het gemeubileerd is. We bevinden ons in een niemandsland, tussen twee werelden, in afwachting van een nieuwe geboorte. Maar een ding is zeker: die zal voortkomen uit het bewustzijn van mensen die open staan voor het transpersoonlijke. Wie zal de realiteit schilderen als het ego is weggevallen, als het is gestorven aan zijn eigen verwondering en de wereld als nieuw wordt aanschouwd? (vertaling uit 'One Taste, Daily Reflections on Integral Spirituality', Ken Wilber, Tuesday, october 21, blz. 243 e.v - Shambala, Boston & London, 2000) Hans Grimm